Michał Słomka

Baza Wiedzy

Zwolnienie bez wypowiedzenia z winy pracownika

baza wiedzy

Zwolnienie bez wypowiedzenia z winy pracownika

Zakończenie stosunku pracy może nastąpić z różnych przyczyn, jedną z nich jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy zatrudnionego. Kodeks pracy wyraźnie przewiduje w jakich sytuacjach może ono nastąpić.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Przyjęło się, że rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia jest najcięższą formą utraty pracy. Tak naprawdę może pojawić się w dwóch przypadkach:

  • z powodu zawinionego działania pracownika,
  • w sposób niezawiniony przez zatrudnionego.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia charakteryzuje się brakiem okresu wypowiedzenia, tj. czasu, który upływa od złożenia oświadczenia woli o rozwiązaniu danej umowy, a faktycznym jej zakończeniem. Okres wypowiedzenia uzależniony jest od rodzaju umowy o pracę i może wynosić od kilku dni, nawet do kilku miesięcy.

Rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest najgorszą formą utraty pracy dla zatrudnionego. Po pierwsze, powstaje na skutek zawinionych działań lub zaniechać danej osoby. Po drugie, odnotowywane jest w aktach pracowniczych oraz świadectwie pracy – z reguły utrudnia to w znacznym stopniu znalezienie nowego zatrudnienia.

Zgodnie z treścią art. 52 Kodeksu pracy, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

  • ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
  • popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
  • zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Pojawienie się chociażby jednej z powyższych okoliczności nie obliguje pracodawcy do rozwiązania umowy o pracę bez zastosowania wypowiedzenia (tj. w trybie natychmiastowym). Zatrudniający może skorzystać z takiego rozwiązania – w praktyce dzieje się to bardzo często.

Pamiętajmy, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. 

Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2019 r. (sygn. akt II PK 321/17), uzasadnioną przyczyną rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę w trybie może być zawinione działanie pracownika powodujące samo zagrożenie interesów pracodawcy.

Interesu pracodawcy nie można przy tym sprowadzać wyłącznie do szkód majątkowych oraz interesu materialnego. Pojęcie to obejmuje także elementy niematerialne, jak np. dyscyplina pracy czy poszanowanie przez pracowników majątku i dobrego imienia pracodawcy.

O stopniu i rodzaju winy nie decyduje wysokość szkody. Szkoda może stanowić jedynie element pomocniczy w kwalifikacji naruszenia obowiązków pracowniczych jako ciężkiego.

Rozwiązanie umowy o pracę bez winy pracownika

Natychmiastowe zakończenie stosunku pracy może także nastąpić bez jakiejkolwiek winy pracownika, choć wskutek przyczyn występujących po stronie zatrudnionego. Taka sytuacja pojawia się, gdy pracownik nie wykonuje swojej pracy przez określony, dłuższy czas.

Zgodnie z art. 53 KP, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

  • jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
    • dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
    • dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
  • w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Zakończenie stosunku pracy w trybie natychmiastowym z ww. powodów nie jest obowiązkowe. Pracodawca ma tutaj pełną dowolność – nie musi korzystać z uprawnień wynikających z powyższego przepisu. 

Pamiętajmy, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić także po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z przyczyn wymienionych powyżej, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ich ustaniu.

Według Sądu Najwyższego, regulacja zawarta w art. 53 KP nie pozwala na rozwiązanie stosunku pracy, gdy nie upłynął jeszcze łączny okres pobierania w czasie niezdolności do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące.

Regulacja jest jasna i obowiązuje również wtedy, gdy opóźnia się pozytywne rozpoznanie wniosku o zasiłek chorobowy albo o świadczenie rehabilitacyjne.

Jeżeli postępowanie o zasiłek trwa dłużej niż podstawowy okres zasiłkowy, to pracodawca podejmuje określone ryzyko naruszenia art. 53 § 1 pkt 1b KP, gdyż może się okazać, że pracownik uzyskuje dalszy zasiłek lub świadczenie rehabilitacje, przedłużające okres ochrony przed rozwiązaniem zatrudnienia bez wypowiedzenia.

W postępowaniu sądowym wskazuje się wówczas na potrzebą zawieszenia biegu sprawy do czasu rozstrzygnięcia sprawy o zasiłek chorobowy czy świadczenie rehabilitacyjne (wyrok SN z 19.05.2016 r., sygn. akt II PK 105/15).

Skutki nieuzasadnionego zwolnienia bez wypowiedzenia

Czasami zdarza się, że pracodawcy nadużywają swoich uprawnień i zwalniają zatrudnionych bez wypowiedzenia z przyczyn pracowniczych nie mając ku temu żadnych podstaw. W takim przypadku prawo pracy dosyć mocno chroni pracownika przyznając mu kilka uprawnień. 

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Zatrudnionemu, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.

Jeżeli jednak umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem w wieku przedemerytalnym albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem – ojcem wychowującym dziecko lub pracownikiem – innym członkiem najbliższej rodziny w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.

Podstawa prawna:
Art. 52, 53, 56 §1, 57 §1 i 2 KP

Michał Słomka
Artykuł powstał we współpracy z adwokatem Michałem Słomką.

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w celu uzyskania pomocy prawnej w powyższej tematyce.

Kancelaria Adwokacka
Michał Słomka

ul. Profesora Władysława Szafera 9/46
31-543 Kraków

+48 517 278 198

Sekretariat:

tel./fax: (12) 294 22 12
[email protected]

Godziny pracy:

Poniedziałek - Piątek: 8:00 - 18:00
Sobota - Niedziela: Nieczynne