Michał Słomka

Baza Wiedzy

Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika?

baza wiedzy

Czy pracodawca może wysłać na urlop pracownika?

Wykonywanie pracy w oparciu o umowę o pracę gwarantuje każdemu zatrudnionemu prawo do urlopu wypoczynkowego. Czy przełożony może decydować o wymiarze i dokładnym czasie wykorzystania takiego odpoczynku? To pytanie będzie pojawiało się szczególnie wtedy, gdy w danym zakładzie pracy zatrudnia się sporą liczbę pracowników.

Prawo do urlopu wypoczynkowego

Zgodnie z treścią art. 152 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.

Urlop wypoczynkowy jest podstawowym uprawnieniem każdej zatrudnionej osoby. Jego podstawowym celem jest zagwarantowanie pracownikowi prawa do wypoczynku oraz zregenerowania sił – z tego właśnie powodu rezygnacja z urlopu nie jest dopuszczalna przez prawo, nawet za pełną zgodą zatrudnionego. Urlop wypoczynkowy jest coroczny, nieprzerwany i w pełni płatny.

Co ciekawe, podobne cele występują przy urlopie zdrowotnym. Pamiętajmy jednak, że nie można z tych dwóch urlopów korzystać równocześnie w tym samym okresie czasu.

Oczywiście “zdublowanie” uprawnień pracownika do płatnych urlopów w tym samym okresie czasu nie może prowadzić do “zdublowania” uprawnień pracownika do wynagrodzenia za ten sam okres czasu, w którym pracownik przebywając na urlopie w ogóle nie wykonał pracy.

Plan urlopów

Prowadzenie dużej działalności gospodarczej wiąże się najczęściej z koniecznością zatrudniania sporej liczby osób. Z oczywistych względów może to rodzić problemy natury administracyjnej – wysłanie wszystkich pracowników na urlopy wypoczynkowe powodowałoby przestój w pracy, co w konsekwencji groziłoby zamknięciem zakładu pracy. 

W związku z powyższym, pracodawcy wprowadzają w swoich firmach plany urlopów – są one ustalane z kadrowymi oraz poszczególnymi pracownikami. Harmonogram urlopów nie powinien być jednak utożsamiany z prawem pracodawcy do pełnej decyzyjności ws. urlopu jego podwładnego. 

Zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1967 r. (sygn. akt I PR 53/67), pracownik nie tylko w umowie o pracę, lecz także w czasie jej trwania nie może skutecznie zrzec się prawa do urlopu wypoczynkowego i to zarówno bieżącego, jak i zaległego, jeśli urlop może jeszcze wykorzystać.

Nie ma natomiast w zasadzie przeszkód do uznania skuteczności zrzeczenia się przez pracownika ekwiwalentu pieniężnego za urlop, którego pracownik nie może już wykorzystać. Zrzeczenie takie należy ocenić według przepisów o czynnościach prawnych.

Zatrudniony musi wykorzystać przysługujący mu urlop, chyba że fizycznie nie jest w stanie tego dokonać. Taka sytuacja pojawia się najczęściej, gdy pracownikowi wygasa obowiązująca umowa o pracę. 

Niezależnie od tego żadna ze stron stosunku pracy nie może skutecznie zrzec się prawa do urlopu, nawet jeśli miałoby to nastąpić za zgodą pracownika i pracodawcy. Czy podobnie jest w przypadku odgórnego wyznaczania terminów urlopu wypoczynkowego? 

Odgórne ustalanie terminów urlopu wypoczynkowego

Zakazane jest całkowite i dobrowolne ustalanie terminów urlopu wypoczynkowego przez pracodawcę. Każdorazowo wymaga to bowiem porozumienia z zatrudnionym – jeśli tak się nie stanie, pracownik może skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem pracy lub Państwową Inspekcją Pracy. Zatrudniający może jednak sugerować swojemu podwładnemu terminy jego urlopu.

Z drugiej strony, obowiązujące przepisy pozwalają pracodawcy na odgórne wyznaczanie czasu, w którym pracownik musi skorzystać z zaległego urlopu wypoczynkowego.

Będzie tak w przypadku okresu wypowiedzenia zatrudnionej osoby. Jeśli pracownik nie wyrazi zgody na urlop w takich okolicznościach, przysługujące mu prawo do odpoczynku może zwyczajnie wygasnąć – nie da się skutecznie dochodzić roszczeń z tym związanych przed sądem. 

Pamiętajmy więc, że decyzja o udzieleniu urlopu w okresie wypowiedzenia należy wyłącznie do pracodawcy, który nie musi osiągać w tym zakresie żadnego porozumienia ze zwalnianym pracownikiem. 

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku tzw. zaległych urlopów – a więc tych, które nie zostały wykorzystane przez pracownika w minionym roku.

Pracodawca może również odgórnie wyznaczyć zatrudnionemu termin jego urlopu wypoczynkowego, nawet bez uzyskania stosownej zgody. Prawo pracy wymaga bowiem, aby urlop wypoczynkowy był w pierwszej kolejności wykorzystany w naturze – dopiero, gdy jest to niemożliwe ustawodawca zezwala na zastosowanie zamiennika pod postacią ekwiwalentu pieniężnego. 

Co ważne, jeśli pracownik odmawia wykorzystania zaległego urlopu w wyznaczonym przez szefa terminie, można wobec niego stosować kary porządkowe – i to tak długo, aż zatrudniony wykona polecenie przełożonego. Odmawianie skorzystania z wypoczynku jest bowiem w tym przypadku naruszeniem obowiązków pracowniczych. 

Podstawa prawna:
Art. 152 KP

Michał Słomka
Artykuł powstał we współpracy z adwokatem Michałem Słomką.

Kontakt

Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w celu uzyskania pomocy prawnej w powyższej tematyce.

Kancelaria Adwokacka
Michał Słomka

ul. Profesora Władysława Szafera 9/46
31-543 Kraków

+48 517 278 198

Sekretariat:

tel./fax: (12) 294 22 12
[email protected]

Godziny pracy:

Poniedziałek - Piątek: 8:00 - 18:00
Sobota - Niedziela: Nieczynne